Ἠ­λί­ας Κουτσοῦκος: Ὁ ὅλ­μος μέ­σα στὸ τσί­που­ρο

TOΥΣ ΕΧΩ ΦΕΡΕΙ μιὰ ντα­μι­τζά­να τσί­που­ρο ἠ­πει­ρώ­τι­κο καὶ τὰ δυ­ὸ γε­ρόν­τια ἔ­χουν τρε­λα­θεῖ. Κά­θε με­ση­μέ­ρι, μιὰ βδο­μά­δα τώ­ρα, τοὺς κά­νω κου­δού­νια. Ὁ πα­τέ­ρας μου συν­τα­ξι­οῦ­χος τῆς Βα­σι­λι­κῆς Χω­ρο­φυ­λα­κῆς —ὅ­πως ἰ­σχυ­ρί­ζε­ται γιὰ τὸ «βα­σι­λι­κῆς» σα­ράν­τα χρό­νια με­τὰ τὴν κα­τάρ­γη­ση τοῦ τί­τλου της— κι ὁ κολ­λη­τός του πιὰ Βα­σί­λης Κλη­μαν­τή­ρας, ἀ­πὸ μι­κρὰ παι­διὰ μα­ζὶ καὶ χώ­ρια στὸν Ἐμ­φύ­λιο...        Ὁ πα­τέ­ρας μου ἀ­πέ­ναν­τι ἀ­π' τὸν Βα­σί­λη στὶς μά­χες τῆς Ἀν­δρί­τσαι­νας, τῆς Δη­μη­τσά­νας, τῶν Πι­ε­ρί­ων. Χρό­νια ἐ­χθροὶ ποὺ δὲν μι­λοῦ­σαν με­τα­ξύ τους καὶ τώ­ρα, στὰ ὀ­γδόν­τα τους, κολ­λη­τοὶ κά­θε μέ­ρα.        Ὅ­ταν βλέ­πω πὼς ἔ­χουν ξε­πε­ρά­σει τὰ γρά­δα τους, ἀρ­χί­ζω τὸ ψη­στή­ρι. Θέ­λω νὰ δῶ —για­τί εἶ­μαι τυ­χε­ρὸς ποὺ τοὺς βλέ­πω μα­ζὶ— πό­σες ἀ­λή­θει­ες βγά­ζει τὸ τσί­που­ρο, ἀ­λή­θει­ες ποὺ θά '­ταν δι­α­τρι­βὴ γιὰ σύγ­χρο­νο ἱ­στο­ρι­κό. Τέ­τοι­α τύ­χη οὔ­τε ὁ κα­λύ­τε­ρος ἐ­ρευ­νη­τὴς δὲν ἔ­χει.        «Ἄν­τε, ἀ­κό­μα ἕ­να γιὰ τὸν ἀ­γώ­να», λέ­ω τοῦ μπάρ­μπα-Βα­σί­λη καὶ τοῦ γε­μί­ζω τὸ πο­τη­ρά­κι του, ἐ­νῶ ὁ πα­τέ­ρας μου μὲ τὴ θο­λού­ρα τοῦ ἀλ­κο­ο­λι­κοῦ συμ­πλη­ρώ­νει:        «Ναί, ναί, βά­λ' του νὰ μᾶς πεῖ τὸ κουμ­μού­νι πό­σους ξε­πά­στρε­ψε μὲ τοὺς συ­να­γω­νι­στές του...»        «Ἄχ, ρὲ Τζί­μη, ἄχ, ρὲ Τζί­μη», μο­νο­λο­γεῖ ὁ φί­λος του ὁ Βα­σί­λης Κλη­μαν­τή­ρας, ὁ κα­πε­τὰν Φώ­της τοῦ Ἐμ­φυ­λί­ου, «τὴν γλύ­τω­σες στὶς μά­χες, τὴν γλυ­τώ­σα­με μα­ζί, τί τὰ θὲς τώ­ρα, νά '­μα­στε κα­λὰ νὰ πί­νου­με τὸ τσι­που­ρά­κι μας, νά '­ναι κα­λὰ ὁ Λι­α­κού­λης σου ποὺ μᾶς τὸ '­φε­ρε, νά '­ναι κα­λὰ τὸ παι­δί!».        Σκέ­φτο­μαι πὼς εἶ­ναι ἡ κα­τάλ­λη­λη στιγ­μὴ νὰ μά­θω γιὰ τὴ μά­χη στὰ Πι­έ­ρι­α, ὅ­που ὁ κα­πε­τὰν Γι­ώ­της (Χα­ρί­λα­ος Φλω­ρά­κης) ξε­πά­στρε­ψε μὲ ἕ­ναν ὅλ­μο ὅ­λους τοὺς ἀ­ξι­ω­μα­τι­κοὺς τῆς πρώ­της μοί­ρας κα­τα­δρο­μῶν, ἕ­να ἀ­πὸ τὰ καί­ρια χτυ­πή­μα­τα τῶν ἀν­ταρ­τῶν στὴν καρ­διὰ τῆς φη­μι­σμέ­νης μο­νά­δας κρού­σης τοῦ ἐ­θνι­κοῦ στρα­τοῦ.        Αὐ­τὰ δὲν τὰ βρί­σκεις οὔ­τε στὶς πιὸ ἐν­δε­λε­χεῖς ἔ­ρευ­νες τῶν ἱ­στο­ρι­κῶν τοῦ Ἐμ­φυ­λί­ου.        Ὅ­μως ἐ­δῶ ἔ­χω τὸν μα­χη­τὴ τοῦ κα­πε­τὰν Γι­ώ­τη καὶ δὲν θ' ἀ­φή­σω τὴν εὐ­και­ρί­α. Ἔ­χω δι­α­βά­σει πὼς τὸ «χτύ­πη­μα» ἔ­γι­νε τὸν χει­μώ­να τοῦ ‘47, ὅ­ταν ἡ πρώ­τη μοί­ρα ἔ­παιρ­νε μέ­ρος στὶς ἐκ­κα­θα­ρι­στι­κὲς ἐ­πι­χει­ρή­σεις τῶν Πι­ε­ρί­ων καὶ τὸ τάγ­μα τοῦ κα­πε­τὰν Γι­ώ­τη βρι­σκό­ταν ἐ­κεῖ.        Βά­ζω κι ἄλ­λο τσί­που­ρο στὰ πο­τη­ρά­κια καὶ λέ­ω δῆ­θεν στὸ ἀ­δι­ά­φο­ρο:        «Πάν­τως, ἐ­κεῖ­νο τὸ χτύ­πη­μα στὴ μοί­ρα κα­τα­δρο­μῶν ἦ­ταν ἀ­πο­φα­σι­στι­κὸ γιὰ του­λά­χι­στον ἕ­ναν χρό­νο, για­τί ὁ ὅλ­μος σκό­τω­σε ὅ­λους τους ἀ­ξι­ω­μα­τι­κοὺς καὶ τὸν δι­οι­κη­τή τους καὶ μιὰ φο­ρὰ ἕ­νας στρα­τη­γὸς μοῦ '­χε πεῖ πὼς ἐ­κεῖ­νος ὁ ὅλ­μος ἦ­ταν ἡ ντρο­πὴ τῶν λο­κα­τζή­δων γιὰ χρό­νια... ἔ­τσι μοῦ '­πε...»        «Ἦ­ταν, Λι­α­κού­λη μου, ἦ­ταν», λέ­ει ὁ μπάρ­μπα-Βα­σί­λης, «ἐ­κεῖ ἤ­μουν, που­λά­κι μου, ἦ­ταν με­γά­λη νί­κη γιὰ μᾶς καὶ ντρο­πὴ γιὰ τοὺς ἄλ­λους, σ' ἐ­κεῖ­νο τὸν σκα­το­πό­λε­μο, Λι­α­κού­λη μου... τί κερ­δί­σα­με, φά­γα­με τὴν ψυ­χὴ μας ἐ­γὼ κι ὁ πα­τέ­ρας σου, ἀ­γό­ρι μου, ἄ­σ' τα, κα­λό μου...»        Λέ­ω ἀ­πὸ μέ­σα μου: Πῶ, πῶ, τώ­ρα εἶ­ναι ἡ εὐ­και­ρί­α νὰ μοῦ πεῖ τὸ πῶς ἔ­γι­νε, ἐ­νῶ ὁ πα­τέ­ρας μου ἔ­χει πά­ρει ἐ­κεῖ­νο τὸ χα­μέ­νο ὕ­φος του δη­λα­δὴ πῶς νὰ πι­στέ­ψει ὅ­τι πί­νει τσί­που­ρα μὲ τὸν ἀν­τί­πα­λό του, τὸν πα­ρ' ὀ­λί­γο φο­νιά του, πῶς τὰ '­φε­ρε ἔ­τσι ἡ ζω­ὴ καὶ δὲν ξέ­ρει νὰ δι­και­ο­λο­γή­σει τὸ τώ­ρα της, τὸ χθές της, τὰ γε­γο­νό­τα καὶ τὸ πα­ρά­λο­γό της.        «Δη­λα­δή», τοῦ λέ­ω, «πῶς ρί­ξα­τε τὸν ὅλ­μο; Τοὺς τὴν εἴ­χα­τε στή­σει, ἔ; Ἅ­μα δὲν μά­θω τὴν ἱ­στο­ρί­α ἀ­πὸ σέ­να ποὺ τὴν ἔ­ζη­σες, ἀ­πὸ ποι­όν θὰ τὴν μά­θω, θει­ο-Βα­σί­λη, ἀ­π' τοὺς χαρ­το­γι­α­κά­δες τοῦ κα­τε­στη­μέ­νου ποὺ τὴν γρά­φουν ὅ­πως τοὺς βο­λεύ­ει, ἔ;»        Ἔ­χω χτυ­πή­σει φλέ­βα. Τὸ ξέ­ρω. Οὔ­τε ὁ κα­λύ­τε­ρος ψυ­χί­α­τρος τοῦ κό­σμου δὲν ἔ­χει τέ­τοι­α συ­νε­δρί­α. Δυ­ὸ ἀν­τί­πα­λους, γε­ρον­τά­κια, νὰ πί­νουν τσί­που­ρο καὶ ζα­λι­σμέ­νοι ν' ἀ­νοί­γουν τὰ σώ­ψυ­χά τους...        «Ἄχ, Λι­α­κού­λη μου», λέ­ει ὁ μπαρ­μπα-Βα­σί­λης —ποὺ ἔ­χει βυ­θι­στεῖ στοὺς βάλ­τους τῆς μνή­μης του κι ἔ­χει με­τα­μορ­φω­θεῖ τώ­ρα σὲ κα­πε­τὰν Φώ­τη—, «τοὺς πα­ρα­κο­λου­θού­σα­με ἀ­π' τὸ δά­σος δυ­ὸ με­ρό­νυ­χτα κι αὐ­τοὶ οἱ ἀ­νό­η­τοι εἶ­χαν στρα­το­πε­δέ­ψει σ' ἕ­να ξέ­φω­το χα­μη­λά μας, γύ­ρω στὰ πε­νήν­τα μέ­τρα κά­τω μας, καὶ ξέ­ρα­με πὼς κά­θε πρω­ὶ στὶς ἑ­φτὰ κά­ναν συγ­κέν­τρω­ση ἀ­ξι­ω­μα­τι­κῶν κι εἶ­πε ὁ κα­πε­τὰν Γι­ώ­της στὸν σκο­πευ­τὴ τοῦ ὅλ­μου νὰ ρυθ­μί­σει καὶ νὰ ρί­ξει στὸ κέν­τρο τῆς συγ­κέν­τρω­σης κι αὐ­τός, ἕ­νας συ­να­γω­νι­στὴς ἀ­π' τὴ Σπάρ­τη, τό '­κα­νε.»        «Πῶς τό '­κα­νε, πές μου», τὸν ρω­τά­ω. «Πές μου ἀ­κρι­βῶς πῶς τό '­κα­νε.»        Ὁ κα­πε­τὰν Φώ­της ψά­χνει στὸ τρα­πέ­ζι μὲ τοὺς με­ζέ­δες, τὸ σκουμ­πρί, τὴ σα­λά­τα, τὸ σύγ­γλι­νο, τὸ ψω­μὶ καὶ δί­πλα τὸ μπο­λά­κι μὲ τὰ πα­γά­κια, παίρ­νει μὲ τὰ δυ­ὸ γρα­νι­τέ­νια δά­χτυ­λά του ἕ­να πα­γά­κι, ἕ­να πα­γά­κι ποὺ με­τα­τρέ­πε­ται μ' ἕ­ναν με­τα­φυ­σι­κὸ καὶ ταυ­τό­χρο­να πα­ρα­στα­τι­κὸ τρό­πο σὲ βλῆ­μα ὅλ­μου, ἕ­να πα­γά­κι ἕ­τοι­μο νὰ ξε­πα­στρέ­ψει ἕν­τε­κα ἀ­ξι­ω­μα­τι­κούς, ἕν­τε­κα λαμ­πρὰ καὶ γεν­ναῖα παι­διά, ποὺ τὰ ἔ­στει­λαν νὰ ξε­πα­στρέ­ψουν μὲ τὴ σει­ρά τους τοὺς ἀ­με­τα­νό­η­τους συμ­πα­τρι­ῶ­τες τους, τοὺς ἀ­δελ­φούς τους δη­λα­δή... τὸ κρα­τά­ει μὲ προ­σο­χὴ δί­πλα στὸ πο­τη­ρά­κι του καὶ λέ­ει: «Νά, ἔ­τσι τό '­κα­νε, μὲ τὴ δι­α­τα­γὴ "φω­τιὰ τώ­ρα"», καὶ μπλόπ, ρί­χνει τὸ πα­γά­κι στὸ τσί­που­ρό του.        Ὁ ὅλ­μος προ­σγει­ώ­θη­κε με­μιᾶς στὸ τσί­που­ρο πε­τά­γον­τας πά­νω ἀ­πὸ δέ­κα στά­λες ἔ­ξω ἀ­π' τὸ πο­τή­ρι... Πρώ­τη δη­μο­σί­ευ­ση: ἀπὸ τὴν συλ­λο­γὴ πε­ζῶν De­li­ve­ry Boy (ἐκδ. Γα­βρι­η­λί­δης, 2013).   Ἠ­λί­ας Κου­τσοῦ­κος (Ἀ­θή­να, 1950). Πε­ζο­γρά­φος. Ἀ­πὸ τὸ 1967 ζεῖ μό­νι­μα στὴ Θεσ­σα­λο­νί­κη. Σπού­δα­σε Δη­μο­σι­ο­γρα­φί­α. Ἀ­πὸ τὸ 1977 ἕ­ως τὸ 1985 ὑ­πῆρ­ξε μό­νι­μος συ­νερ­γά­της τῆς ἐ­φη­με­ρί­δας Θεσ­σα­λο­νί­κη. Ἱ­δρυ­τι­κὸ στέ­λε­χος τῆς ΕΡΤ3 καὶ δι­ευ­θυν­τής της. Στὰ γράμ­μα­τα ἐμ­φα­νί­στη­κε μὲ ποι­ή­μα­τα ἀ­πὸ τὸ πε­ρι­ο­δι­κό Πα­ραλ­λάξ (1978). Πρῶ­το του βι­βλί­ο: Βόλ­τες μὲ πι­τζά­μες (ἀ­φη­γή­μα­τα, 1985). Ἄλ­λα: Ὀ­νει­ρι­κὸς τρο­μο­κρά­της (μι­κρὰ πε­ζά, 1987), Κα­λύ­τε­ρα νὰ νι­κοῦ­σαν οἱ κόκ­κι­νοι (δι­η­γή­μα­τα, 1991) κ.ἄ.