Φυτά με ρόδες…..

Στα τέλη του 15^ου αιώνα ο Χριστόφορος Κολόμβος βρισκόταν σε ένα «περιβάλλον» ευγενών, οι οποίοι επιθυμούσαν διακαώς να τον σνομπάρουν και προς τούτο του δήλωναν ότι το ταξίδι του προς τη δύση και την Αμερική – σε ένα κόσμο που ήταν αποδεδειγμένα σφαιρικός –   ήταν κάτι  σχετικά απλό… Τότε ο Κολόμβος πήρε ένα αυγό, ρώτησε την ομήγυρη αν κάποιος μπορεί να το στήσει όρθιο, κι όταν πήρε αρνητική απάντηση , το χτύπησε  ελαφρά και έτσι μισοσπασμένο το έβαλε σε όρθια θέση… «Μα αυτό είναι πολύ απλό» - του είπαν οι ευγενείς ! «Πράγματι πολύ απλό, αλλά μέχρι να το κάνω εγώ ουδείς το είχε κάνει», απάντησε ο Κολόμβος….

Στην Ολλανδία είχα εντυπωσιασθεί βλέποντας  μικρά ποταμόπλοια  που ήταν σπίτια και διέθεταν γλάστρες και φυτά, αλλά ουδέποτε πέρασε από το νου μου η ιδέα ότι θα μπορούσαν γενικώς τα φυτά να τυγχάνουν σκόπιμης και προγραμματισμένης μετακίνησης,  από χώρο σε χώρο….Γι αυτό όταν παρακολούθησα σχετική συζήτηση στο δικτυακό τόπο PEEGEP για το «κινητό πράσινο», βρήκα την ιδέα των μετακινούμενων φυτών κοντινή με την υπόθεση του αυγού του Κολόμβου. Ο «Κολόμβος» στην προκειμένη περίπτωση ήταν ο δασολόγος και αρχιτέκτων τοπίου  Κώστας Κασσιός….

Ο αστικός χώρος έχει ανάγκη από περισσότερο και «σωστότερο» πράσινο, όμως είναι ένας χώρος που διάγει συχνά μεταβατικές καταστάσεις, που βρίσκεται σε συνθήκες «προσωρινότητας»  και ρευστότητας. Υπάρχουν δρόμοι, πλατείες, αναξιοποίητα αστικά κενά, που μπορούν να υποδεχθούν   πράσινο σε γλάστρες, σε ικανοποιητικό μέγεθος και με αισθητική ποιότητα. Γράφει ο Κασσιός :

 «Αν … μελετηθεί με προσοχή ένα σύστημα δρόμων (δύο ή και ένας ) σε περιοχές που έχουν ανάγκη άμεση για πράσινο ,  οι υφιστάμενες ή και με μικρή βελτίωση  υπάρχουσες υποδομές σε νερό, ρεύμα και αποχέτευση, σε διαστάσεις και ανάγκες στάθμευσης και κίνησης οχημάτων πρώτης ανάγκης , τότε είναι δυνατόν να εγκατασταθεί εκεί  κινητό πράσινο ».

Το κινητό πράσινο μπορεί να επιτελέσει διάφορες λειτουργίες,  μπορεί να αποτρέψει παράνομες σταθμεύσεις σε ευρύχωρα πεζοδρόμια, μπορεί να δημιουργήσει τεθλασμένες  οδεύσεις και μ’ αυτό το τρόπο να παρεμποδίσει την ανάπτυξη ταχυτήτων από τα αυτοκίνητα. Μπορεί να εθίσει τους πολίτες και τα παιδιά σε ένα «μικροπεριβάλλον» πιο οικολογικό και ανθρώπινο… Πάντως  συναρπαστικότερη όλων   βρίσκω την ιδέα του  ταχύτατου πρασινίσματος ενός αστικού κενού, με τη τοποθέτηση γλαστρών : Μου φαίνεται πολύ πιο σημαντική από το αργό πρασίνισμα, σχεδόν σαν ένα «πράσινο λαχείο» που εισπράττεται άμεσα από τους περιοίκους…

Από αισθητική άποψη , δηλώνω  σχεδόν θαμπωμένος από τις «γιγαντογλάστρες» που έχει τοποθετήσει γνωστό ξενοδοχείο στην αρχή της οδού Αθηνάς, δίπλα στο παλιό Δημαρχείο. Οι συγκεκριμένες «γιγαντογλάστρες» διαθέτουν ένα ζωηρό χρώμα και προκαλούν  διάφορες «πιλοτικές σκέψεις»,  για τους πιθανούς  αισθητικούς χειρισμούς του δημόσιου χώρου . Εν κατακλείδι,  πεδίον πρασίνου λαμπρόν…..

Ολόκληρο το άρθρο του Κασσιού στο περιοδικό CAR  (Μάρτιος 2010)

(Μετα) κινούμενο πράσινο στην πόλη. Γιατί όχι ;

Το κινούμενο  πράσινο στην πόλη όσο και να ακούγεται παράξενα με τις σημερινές τεχνικές και τεχνολογικές δυνατότητες είναι όχι μόνο εφικτό αλλά και άμεσα εκτελεστό και προπάντων οικολογικό, οικονομικό και κοινωνικό. Και ως κινούμενο πράσινο  φυσικά και δεν εννοούμε  ότι  θα αντιγράψουμε  τον γνωστό ‘ανθοπώλη με το Ντάτσουν, τις γαρδένιες ,τα φυτοχώματα ,τη συμπαθή συμβία του στην καρότσα  με το θορυβώδες μεγάφωνο  όταν  διέρχεται από τη γειτονιά μας’ !!! ότι αυτό  θα  υιοθετήσουμε. 

Ας σκεφτούμε όμως  για λίγο, ένα δρόμο  ή ένα σύστημα δρόμων στην περιοχή π.χ της πυκνοδομημένης Κυψέλης ή του Παγκρατίου ,όπου το πράσινο  σπανίζει είναι ελάχιστο, ανεμικό και συχνά στριμωγμένο ανάμεσα  σε  αυτοκίνητα , μηχανάκια και κάδους απορριμμάτων ξαφνικά να γεμίζει με δένδρα, να αποκτάει χρώμα από λουλούδια να έχει καθιστικά και ακόμα  και γλυπτά υπαίθρου! Αυτές  θα μου πείτε είναι φανταστικές  εικόνες από πόλεις σε άλλες χώρες με άλλες δομές και υποδομές και όχι στην Αθήνα και στην Ελλάδα μας.

Και όμως είναι δυνατόν να υλοποιηθεί εύκολα και σύντομα σε μια πόλη σαν την Αθήνα όπου οι ανοικτοί και οι ελεύθεροι χώροι σπανίζουν, και είναι ακόμα δυσκολότερο να ανευρεθούν νέοι ,όσο και να ελπίζει η Νέα μας Υπουργός Περιβάλλοντος ότι με χρήματα που θα εξοικονομήσει από τους ημιυπαίθριους θα βρει να αγοράσει γη για πράσινο.

Αν λοιπόν μελετηθεί με προσοχή ένα σύστημα δρόμων (δύο ή και ένας ) σε περιοχές που έχουν ανάγκη άμεση για πράσινο οι υφιστάμενες ή και με μικρή βελτίωση  υπάρχουσες υποδομές σε νερό, ρεύμα και αποχέτευση, σε διαστάσεις και ανάγκες στάθμευσης και κίνησης οχημάτων πρώτης ανάγκης , τότε είναι δυνατόν να εγκατασταθεί εκεί  κινητό πράσινο. 

Το πράσινο αυτό δεν  είναι ανάγκη να είναι μόνιμο και ο δρόμος ή το σύστημα των δρόμων δεν θα γίνει μόνιμος πεζόδρομος ,αλλά θα αποτελεί για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο –από ένα μέχρι δύο μήνες- μια μικρή όαση αισθητικής και οικολογικής –και για τη «μόδα» βιοκλιματικής-ανάσας της γειτονιάς .

Τα δένδρα (διάφορα είδη και μεγέθη, μαζί με θάμνους και λουλούδια )  μέσα σε σωστά σχεδιασμένα φυτοδοχεία (σχημάτων , μεγεθών, υλικών κλπ) με δυνατότητες μετακίνησής τους και μεταφοράς  και ασφαλώς αγκύρωσής τους  για την αποφυγή κλοπών και βανδαλισμών θα δημιουργήσουν ένα νέο περιβάλλον για τους κατοίκους αλλά και για τη γειτονιά .

Οι κάτοικοι των δρόμων αυτών χάρις στο  κινητό πράσινο,  ξαφνικά θα αρχίσουν να ζουν και να εξοικειώνονται  με τις αρετές που προσφέρει ένας  πεζόδρομος, του πράσινου που θα μπορούν να το δουν , να το μυρίσουν  και να καθίσουν στα ενδιάμεσα παγκάκια που θα συνοδεύουν τον όλο σχεδιασμό. Τα παιδάκια άφοβα θα μπορούν να βγουν στον ‘κινητό πεζόδρομο’ να παίξουν αλλά και το ποιο σπουδαίο οι ίδιοι οι κάτοικοι των δρόμων θα βγουν απ τον αποκλεισμό του διαμερίσματος έξω και θα συναντήσουν γειτόνους που για χρόνια δεν γνώριζαν.

Ο Δήμος , ειδικά της Αθήνας που διαθέτει  ικανούς  επιστήμονες Φυτοτέχνες , Πολεοδόμους και Συγκοινωνιολόγους μπορεί να σχεδιάσει και να υλοποιήσει ανάλογα προγράμματα όπου μετά από συνεννόηση και με τους κατοίκους των γειτονιών , να καταρτίσει ετήσιο πρόγραμμα περιοδικής εγκατάστασης του κινητού πρασίνου της πόλης. Ακόμα το κινητό αυτό πράσινο σε δρόμους μπορεί να συνδυαστεί και με ελεύθερους γειτονικούς χώρους , με σχολικές αυλές , ή και παιδότοπους  αλλά και με μικρές διαδρομές ώστε να γίνει ένας ‘μικρό πρασίνο by pass’ στο οικολογικό έμφραγμα της πόλης μας.

Στην προσπάθεια αυτή  ίσως στην αρχή να υπάρξουν οι γνωστές αντιδράσεις και αντιρρήσεις από τους κατοίκους και τα μικροσυμφέροντα . Όταν όμως ζήσουν  οι κάτοικοι τα αγαθά ενός τέτοιου εγχειρήματος, τότε θα είναι εκείνοι που θα πιέζουν να μην απομακρυνθεί από τη γειτονιά τους το πράσινο όταν ο χρόνος θα  λήξει και θα πρέπει να πάει κάπου αλλού. 

Το κινητό αυτό πράσινο μπορεί να προετοιμάζεται και να συντηρείται στους ειδικούς χώρους που διαθέτουν οι Δήμοι -φυτώρια – αν και εφόσον αυτό εφαρμοστεί με επιτυχία τότε   η όλη αυτή προσπάθεια μπορεί να αποτελέσει οικονομικό κίνητρο και για ιδιώτες  επενδυτές προς την κατεύθυνση αυτή.

Με μια λοιπόν ανάλογη  λύση, αυτή του ‘κινητού πρασίνου’ που δεν είναι τόσο δαπανηρή απλώς απαιτεί λίγη φαντασία , μεράκι και ασφαλώς οργάνωση και συντήρηση ίσως περισσέψουν κάποια χρήματα για να δοθούν στη  βελτίωση των υπαρχόντων χώρων πρασίνου, των παιδότοπων και γιατί όχι στην ίδρυση και για τους ηλικιωμένους …’Γηρεοτόπων’   που και αυτοί  δικαιούνται να απολαμβάνουν!!!

Κώστας Κασσιός

Δασολόγος και Αρχιτέκτων Τοπίου

Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ